Եթե ապագան անորոշ է տարբերակների անսահմանությամբ, թե ինչ շարունակություն կարող է ունենալ ներկան, ապա անցյալն անորոշ է եղած տարբերակների անսահմանությամբ, որոնցից, կոնկրետ պահին, միայն մեկում է կարողանում լինել գիտակցությունը, ինչը, սակայն, չի բացառում նրա անցումն այլ տարաչափություն՝ առանց որևէ պատճառահետևանքային կապի, կամ դրա գիտակցման, ինչպես երազում, որն ապրում ենք ամբողջ նախապատմության իմացությամբ։ Ըստ այդմ, այն ամենը, ինչը պայմանավորվում, կամ պատճառաբանվում է անցյալով, կասկածելի է, հետևաբար՝ լոկ հավատ և ոչ փաստ։ Փաստը զգացողությունն է, որ կարող ես օտարություն զգալ հարազատի նկատմամբ, ով, գուցե, թշնամիդ է այլ տարածականության մեջ, որտեղ ներկա եք ոչնչացնում, և հարազատություն՝ օտարի նկատմամբ, ով, գուցե, սիրելիդ է այլ տարածականության մեջ, որտեղ ապագա եք կերտում։ Այլից զատ, ինչ-որ մի տեղ երջանիկ ես, կամ՝ էլի, ինչ-որ մի տեղ էլ դժբախտ, կամ՝ ավելի, ինչ-որ մի տեղ ծնվում ես սա կարդալուց, ինչ-որ մի տեղ՝ քեզ թաղում են …
Եթե տարբերակների անսահմանություն, ապա յուրաքանչյուր տարաչափության յուրաքանչյուր ակնթարթին հաջորդում, կամ դրանից ածանցվում են անսահման այլ ակնթարթներ ու զարգացման այս ընթացքն անվերջանալի է և հենց դրանով ամբողջացնող ամենը, որտեղ ամեն ինչ մաս է ու ամբողջ, իսկ ժամանակը՝ վերադարձող սկզբնավերջ ակնթարթին՝ ծագումին, արարումին, ինքնածնին …
Եթե անցյալը որոշակի է մեկ տարբերակով, ապա ապագան հայտնի է մեկ լինելիով, ըստ այդմ, մարդը չի կարող չանել այն, ինչ գիտի. նա հենց միայն իմացածն էլ անում է՝ հանկարծահայտ, ասված, ինքնաճանաչ …
…և, ուրեմն, ավելի զվարթ՝ դեպի ԱՊՈԿԱԼԻՊՍԻՍ։
Գորշ, ԽՈՍՔ՝ ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԵՍԻ
